Son yılların en önemli teknoloji gelişmeleri Dağıtık Defter Teknolojisi (DLT) modellemeri arasında öne çıkan Blockchain yani blokzinciri teknolojisi olarak karşımıza çıkmakta. 2017’nin son çeyreğinde fiyatı hızla artan Bitcoin ile tanınmaya başlanan Blockchain teknolojisi DLT uygulamaları arasında şu ana kadar ürünleşebilen tek model.
DLT: Distributed Ledger Technology – Dağıtık Defter Teknolojisi
Blockchain: Çoklu bilgisayar ağında dahil eşler arasında kopyaları tutulan ve şifreli işlemlerin zincirleme bloklar içinde kaydedilen dağıtık kayıt defleri olarak tanımlanabilir.
Bitcoin’in de altyapısını oluşturan blockchain teknolojisinde farklı mutabakat protokolleri ile daha ölçeklenebilir, daha verimli ve daha hızlı bir yapı oluşturulan örnekleri geliştirilmektedir. Gönüllülük esasıyla bir araya gelen gruplar farklı çalışmalar ortaya çıkarmaktadır. Ethereum blockchain’i de bunlara bir örnektir. Fakat halen ölçeklenebilirlik konusunda problemleri mevcuttur. Son yıllarda blockchain teknoloji ile hayatımıza giren kriptopara kavramı değer transferinde hem zamandan hem maliyetten çok ciddi tasarruf sağlamıştır. Bitcoin, Ripple XRP, Xtremcoin gibi kripto paraların kullanım alanlarının keşfedildiği bu dönemde daha hızlı ve ölçeklenebilir blockchain modelleri ve protokolleri geliştirilmekte fakat bunun yanında bazı kriptopara çalışmalarıda blockchain olmayan DTL modellerini test etmektedir. Bu çalışmalardan öne çıkan iki tanesi Hashgraph ve DAG’dır.
Blockchain vs Hashgraph vs DAG
Blokchain olmayan DTL modelleri blockchain networklerinin karşılaştığı konsensüs protokolleri ve ölçeklenebilirlik problemlerini çözmeye çalışmaktadır. Genellikle PoW ve PoS olarak bilinen iki yaygın protokol kullanılmaktadır blockchain çalışmalarında ve PoW ciddi enerji gerektiren bir protokol yapısıdır, PoS ise daha hızlıdır fakat ikiside güvenilir ve bugüne kadar herhangi bir güvenlik problemi örneği yaşanmamış prensiplerdir.
PoW: Proof of Work – İş Kanıtı
PoS: Proof of Stake – Hisse Kanıtı
Blockchain networkünde her seferinde bir tane blok oluşturulur ve saniyede kaç blok eklenebildiğide ölçeklenebilmede en büyük etkendir. Blok kullanılmadan oluşturulacak mimaride bu problem sadece teoride çözüldüğü öngörülmektedir. Bu çalışmalardan öne çıkan Hashgraph Gossip (dedikodu) Protocol ile ün kazanmıştır. Gossip Protocol‘ünde bir bilgisayar bir işlem çalıştırır ve bunu iki farklı bilgisayara bildirir, o bilgisayarlarda rastgele başka iki bilgisayara bildirir, dedikodu protokolü ismini de bu yüzden almıştır. Bu prensipte büyük boyutlu bloklara eklenme zorunluluğu ve miner’lar olmadığından daha hızlı ve daha ucuz olabilmektedir.
Miner: blockchain networkünde işlem onaycıları olarak tanımlayabiliriz.
DAG: Directed Acyclic Graph – Blockless (Bloksuz) Network
DAG modelinde ise kullanıcılar onaycı oluyor fakat bir kullanıcı transfer yapmak için en az iki transferi onaylamış olmalıdır. İşlemler tek yönlü olarak node’lar arasında linklenir. Blockchain’de kendinden önceki bloklarıda içeren bir dizilim olurken, DAG’da bir node sadece iki transferin bilgisini içerir ve yine kendisi hariçtir. Bu yüzden bir blok tamamlanmasını ve onayı beklemesine gerek olmadığından işlemler daha hızlı olacağı öngörülmektedir.
Node: eşler, bilgisayarlar, onaycılar
Her iki DLT modelinde henüz sadece fikir aşamasında verimli ve ölçeklenebilirlik problemine bir çözüm olabileceği öngörülsede henüz yaygın uygulamaları görüşmemiştir. Halen en büyük network Ethereum ve Bitcoin networküdür. Farklı çalışmalarda dağıtık defter teknolojisi prensip modellemerinin daha verimliliği ve ölçeklenebilirliğini kanıtlama çabaları olacaktır fakat Blockchain teknolojisi bu alanda yerleşmiş ve önümüzdeki yıllarda yaygın kullanımda olacağını görebiliyoruz. Özellikle finans alanında ve kriptopara‘lar ile ticaret sektöründe öne çıkan başarılı çalışmaları göreceğiz.
